Harcerstwo w powiecie słupeckim w latach 1918 – 1932
Harcerze w Liskowie, Pyzdrach, Słupcy, Zagórowie w latach 1917- 1932
W 1923r. w Koninie powstały samodzielne hufce: męski i żeński. Hufcowymi byli Janina Szymczakówna1 i Stanisław Wiśniewski. Z władzami tych hufców drużyny w z Powiatu Słupeckiego utrzymują łączność i współpracę.
W Pyzdrach w latach 1917- 1932
W Pyzdrach w lata 1917 – 1920 w ówczesnym powiecie słupeckim drużyna harcerska powstała z inicjatywy m. in. Mariana Wichlińskiego.
Według stanu z 12 maja 1918 r. w skład drużyny wchodzili między innymi: Adaszewski Zygmunt, Bukowiecki Jan, Drobniewski Antoni, Gajewski Mieczysław, Kasprzak Antoni, Kosmalski Konrad, Kosmalski Zdzisław, Nowiński Andrzej, Nowiński Leopold, Olejniczak Jan, Stawick Stanisław, Szeadroch Zygmunt, Tłoczek Ignacy, Toczkiewicz, Tomaszewski Ryszard, Wasilewski Czesław, Welke Jan i Tichliński Marian. Wiek harcerzy wahał się w granicach od 13 da 16 lat. Drużynowy Wichliński miał ok. 20 lat.
Po wyjeździe z Pyzdr M. Wichlińskiego, kierownictwo drużyny objął I. Tłoczek, a jego przybocznym został L. Nowiński. Było to w grudniu 1918 roku w trakcie tworzenia drużyny gimnazjalnej im. Zawiszy Czarnego, zarejestrowanej następnie w Okręgu V — K. Stało się to za pośrednictwem słupeckiej organizacji harcerskiej, starszej pod względem organizacyjnym aniżeli pyzderska. Nazwiska ówczesnych słupeckich władz harcerskich: Morawski Marian, Trębaczkiewicz Marian.
W marcu 1919 roku nawiązany został kontakt z drużyną w Zagórowie drogą wzajemnych odwiedzin starszych wiekiem zastępów.
Latem 1919 raku odbył się w Słupcy zlot harcerstwa V okręgu. Drużynę pyzderską reprezentował na zlocie zastęp starszych wiekiem chłopców, zaprawionych do uciążliwych marszów i niewygód.
W maju 1920 roku nastąpiła wymiana odwiedzin i wspólnych ćwiczeń między drużyną pyzderską i miłosławską.
Lokal drużyny do połowy 1920 roku mieścił się w jednej z izb gmachu klasztornego na parterze. Tam przechowywano sprzęt, bibliotekę, ewidencję, instrukcje i kopie korespondencji. Sztandar drużyny wykonany w warszawskich pracowniach hafciarskich z wyobrażeniem na awersie Białego Orła i na rewersie Lilii z odpowiednimi inskrypcjami przechowywano w kancelarii gimnazjalnej. Funkcję chorążego pełnił Wacław Głowinkowski. W połowie 1920r. roku kierownictwo drużyny objął Leopold Nowiński, nauczyciela szkoły powszechnej. 2 Drużynowym tej drużyny był Ignacy Tłoczek. W 1922r. drużynowym jest Henryk Bagrowski. 1 czerwca 1925 roku w drużynie odbyło się przyrzeczenie harcerskie, które odebrał hufcowy z Konina Druh Wojciech Jarmoniak. Od 28 kwietnia 1928r. drużyną kieruje Druh Antoni Narożny zawodu piekarz, lat 24, wywiadowca. Przybocznym jest Stanisław Parbinowski, wywiadowca lat 24. Przy drużynie działa Koło Przyjaciół ZHP, które liczy 12 członków a przewodniczącym Koła jest Bogumił Luke, posterunkowy P.P jest również opiekunem drużyny. Drużyna liczy 16 druhów – 1928r. 3
Rozkazem komendanta Chorągwi Łodzi L.dz. 3/48 Drużynowym zostaje Ryszard Serbinowski.
Drużyna prowadziła działalność do II wojny światowej.
W 1919 roku krótko działa w Pyzdrach drużyna żeńska prowadzona przez Genowefę Tomaszewską.
W Zagórowie w 1928 – 1929r.
Drużyna im. Kazimierza Puławskiego obchodzi 10-lecie założenia. Zachowało sie zdjęcie grupowe członków drużyny z napisem „10-ciolecie Drużyny Harcerskiej im. K. Pułaskiego w Zagórowie. Drużynowym drużyny im. Kazimierza Puławskiego z Zagórowa w 1928r.4 jest Stefan Grzegorzewski z zawodu murarz, lat 17, stopień harcerski III. Przybocznym jest Henryk Witkowski. Stefan Kosmalski, nauczyciel 7 – klasowej Szkoły Powszechnej jest opiekunem drużyny. Drużyna liczy 18 druhów. 7 młodzików z przyrzeczeniem, 7 młodzików bez przyrzeczenia, 4 bez stopnia. Do szkoły uczęszcza 12 druhów, 6 jest pozaszkolnych. Zbiórki odbywają się w lokalu prywatnym.
Drużynowym drużyny w 1929r. jest Henryk Witkowski z zawodu stolarz, lat 20, młodzik. Drużyna liczy 47 członków. Posiada dwa zastępy. Przewodniczącym Koła Przyjaciół jest ks. Jan Sowiński5 natomiast opiekunem drużyny jest Jan Wróblewski, nauczyciel.
Drużynowym w 1928r.6 jest Stefan Grzegorzewski z zawodu murarz, lat 17, stopień harcerski III. Przybocznym jest Henryk Witkowski. Stefan Kosmalski, nauczyciel 7 – klasowej Szkoły Powszechnej jest opiekunem drużyny. Drużyna liczy 18 druhów.
W Liskowie 1921-1925
W 1913 założono w Liskowie szkołę rolniczą, w 1915 r. powstało gimnazjum przekształcone w 1921r. w Seminarium Nauczycielskie (przeniesione w 1926 do Słupcy).
Kazimierz Gościmski w „Gazecie Słupeckiej” pisze7 „Istniała tam (w Liskowie) prężna drużyna harcerska założona w roku 1919, licząca 40 członków im. Bartosza Głowackiego; z drużynowym Stanisławem Langotem. Drużyna posiadała sztandar, proporce zastępów, bibliotekę i sprzęt obozowy”.
Przy Seminarium Nauczycielskim w Liskowie powstała również biblioteka z czytelnią działającej tutaj Sodalicji Mariańskiej oraz biblioteka I Drużyny Harcerskiej im. Bartosza Głowackiego. /…/ Mimo usilnych poszukiwań nie udało się ustalić dokładnej daty powstania tej biblioteki.8
W Słupcy w 1926 i 1928r.
W 1926 roku prawdopodobnie tuż po przeniesieniu szkoły z Liskowa działała w Seminarium Nauczycielskim w Słupcy I Drużyna Harcerska im. Bartosza Głowackiego. Mimo poszukiwań nie udało się ustalić działalności drużyny.
„Drużyna męska Seminarium Nauczycielskiego w Słupcy nawiązała do chlubnych tradycji w Liskowie i wznowiła swoją działalność w nowym środowisku. Szkoła stała się kuźnią kadr harcerskich. Drużyna harcerska męska przyjęła za patrona Jana III Sobieskiego. Z tej drużyny wyrośli późniejsi działacze oświatowi, wojskowi, naukowcy jak: mgr Józef Krzywania, kap. Czesław Dobrecki, podinspektor szkolny w Koninie Józef Rybarczyk, autor popularnych podręczników dla najmłodszych klas Stanisław Aleksandrzak.
Aktywnymi członkami byli: Edwin Krzyżaniak, Bolesław Muszyński, Edward Sypniewski prof. Gogolewski, ks. Mikusiński. Funkcję drużynowego przez wiele lat pełnił druh Józef Imirowicz.” (Kazimierz Gościmski – „Gazeta Słupecka – Z historii Harcerstwa 10”).
Drużynowym drużyny szkolnej im. Tadeusza Kościuszki w Słupcy w 1928r.9 był Wacław Karpiński z zawodu nauczyciel, lat 21, II-gi (drugi). Zastępowi Wilhelm Münch i Edwin Krzyżanowski. Kapelanem drużyny był ks. Jan Mikusiński a lekarzem Walenty Żurek, lekarz szkolny. Drużyna liczyła 22 druhów. Podzielona na dwa zastępy. Jeden wywiadowca i dwóch młodzików z przyrzeczeniem, dziewiętnastu bez stopnia.
Opracował hm. Władysław Szymański
1 Grób – małżeństwa Walusiaków, w którym spoczywa Janina Walusiak z domu Szymczakówna /1903-1984/, harcmistrzyni – od początku lat dwudziestych do 1939 r. Komendantka Żeńskiego Hufca. ZHP w Koninie. Wybitna postać przedwojennego harcerstwa. Długoletnia drużynowa i opiekunka. 2 Drużyny Harcerek im. Marii Konopnickiej w Koninie. Komendantka Pogotowia Wojennego Harcerek we wrześniu 1939 r. Porucznik Wojska Polskiego, członek Koła Przyjaciół Harcerstwa. W dniu 25 IX 1992 r. – w uznaniu jej zasług wmurowano metalowy krzyż harcerski w górnym lewym rogu tablicy nagrobnej.
Grób znajduje się na cmentarzu komunalnym przy ul. Staromorzysławskiej, w pierwszej alejce za kaplicą , drugi grób po prawej. M-198
2 Z materiałów do historii drużyny harcerskiej w Pyzdrach obejmujące lata 1917-1920; z zapisu prof. dr. Ignacego F. Tłoczka.
3 Raport roczny wysłany 14 grudnia 1928 roku do Komendy Chorągwi Łódzkiej od drużyny rzemieślniczej im. Tadeusza Kościuszki w Pyzdrach założona 29 kwietnia 1923 roku.
4 Jak opisuje raport roczny wysłany po 15 grudnia 1928 roku do Komendy Chorągwi Łódzkiej od drużyny im. Kazimierza Puławskiego z Zagórowa założonej w 1916 roku.
5 Proboszcz parafii św. św. Piotra i Pawła w Zagórowie w latach 1926-1943.
6 Jak opisuje raport roczny wysłany po 15 grudnia 1928 roku do Komendy Chorągwi Łódzkiej od drużyny im. Kazimierza Puławskiego z Zagórowa założonej w 1916 roku.
7 Gazeta Słupecka – Z historii harcerstwa Słupeckiego.
8 Dorota Bartnik „Kultura książki w Liskowie” str. 47.
9 Raport roczny wysłany 14 grudnia 1928 roku do Komendy Chorągwi Łódzkiej od drużyny szkolnej im. Tadeusza Kościuszki w Słupcy założonej 1 kwietnia 1928 roku. Drużyna działa przy Szkole Powszechnej im. Józefa Piłsudskiego