Historia Harcerstwa w Pyzdrach, Zagórowa i Słupeckiego z lat: 1945-1949.

Harcerstwo Słupeckie w latach 1945-1949 podporządkowane było organizacyjnie pod Komendy Hufca ZHP w Koninie. Komendanta Hufca Harcerek w latach 1945 – od kwietnia do 1949r. – Helena Białkówna. Komendantem Hufca Harcerzy1 (Męskiego) w latach 1945-1948 był phm Antoni Studziński a w 1949-1950 Józef Skórzewski.2

Kalendarium.
W styczniu 1945 roku Pyzdry uzyskały niepodległość. Życie w mieście zaczęło powracać do normy. Obywatele powracali z wygnania do swoich domostw, dzieci do szkół. Ożywa również w Pyzdrach harcerstwo. W roku 1945 zawiązuje się Drużna Harcerzy i przybiera ona tradycyjne imię Zawiszy Czarnego. Pierwszym jej drużynowym mianowany zostaje Dh. Cyryl Kiezik, a opiekunem Stanisław Serbinowski. W następnym okresie czasu drużyną kierują Dh. Jerzy Szulczyk i Dh. Cyryl Krzesiński. Rozkazem Komendanta Hufca L.dz. 3/48 drużynowym zostaje mianowany Dh. Ryszard Serbinowski syn Stanisława. Opiekunem drużyny jest Kierownik Szkoły Andrzej Nowiński.

23.03.1945r.: Zbiórka alarmowa instruktorów konińskich ZHP (przybyło około 25 osób), na której wyłoniono skład Komendy Hufca Harcerzy: phm. Antoni Studziński – komendant hufca, Kazimierz Olszyna HO. – zastępca, Kazimierz Siciński HO. – sekretarz. Hufiec w tym czasie liczył 25 drużyn męskich w tym 10 drużyn w samym Koninie.

30.05.1945r. Harcerki i harcerze słupeccy wzięli aktywny udział w przygotowaniu Święta Bożego Ciała. Z uwagi na znaczny udział wojsk frontowych uroczystości odbyły się nie w Rynku a przy Placu Szkolnym. 3.06.1945r.: Harcerki i harcerze słupeccy pod kierownictwem Jadwigi Karpińskiej i Stanisława Snaglewskiego zorganizowali w środowisku uroczystość ku czci: Matki-Polki.

W dniach 31.07-19.08.1945r. odbył sie obóz szkoleniowo – żniwny w Skrzynkach koło Buku dla 52 uczestników, harcerzy funkcyjnych. Komendantem był Harcerz Rzeczypospolitej: Hubick. Obóz odwiedził między innymi Jarosław Iwaszkiewicz, poeta. W obozie uczestniczyli również instruktorzy słupeccy.

W czerwcu 1946r. z inicjatywy rodziny ks. Franciszka Szczygłowskiego prałata Słupeckiego zamordowanego przez Niemców w Gnieźnie odbyła się uroczysta ekshumacja zwłok i przewiezienie z Gniezna przez Słupcę do Radomska, miejsca urodzenia ks. Franciszka Szczygłowskiego. Uroczystość odbyła sie z udziałem licznie zgromadzonej młodzieży i społeczeństwa. Drużyny harcerskie ze Słupcy w mundurach organizacyjnych aktywnie uczestniczyły podczas ekshumacji zwłok ks. prałata Franciszka Szczygłowskiego zamordowanego przez Niemców w Gnieźnie. Zastęp harcerzy z II drużyny im. Jana Sobieskiego z  drużynowym: Zygmuntem Wiatrowskim, Eugeniuszem Wańczykiem wraz z innymi mieszkańcami wziął udział w drodze do Radomska na miejsce pochówku. W drodze powrotnej 40 uczestników ze Słupcy odwiedziło Częstochowę.

Wiosną 1946r. Komenda Hufca w Koninie zorganizowała 3 miesięczny kurs dla dochodzących funkcyjnych w świetlicy – baraku przy miejscowym gimnazjum (wpis w książeczek służbowych)

Wiosną 1946r. na bazie II drużyny harcerzy im. Jana III Sobieskiego, przy Gimnazjum powstał zastęp konspiracyjny AK pod kierownictwem Jerzego Pawlickiego. W kwietniu i maju wystąpiły aresztowania następujących harcerzy: Stanisław Bruzdowicz ps. Płowy Tur (były drużynowy), Zdzisława Osińskiego ps. Piorun, Romana Grabarczyka ps. Grom, Józefa Kotarby ps. Czarny, Jana Radziejowskiego ps. Mściciel, oraz Jana Kałeckiego, Janusza Posąga, Antoniego Sobczaka oraz innych. Organizatorzy zdeponowali: 4 szt. kbk, 6 pistoletów, granaty, amunicję.
Za współpracę z podziemiem w tym okresie czasu aresztowano harcerzy z Sompolna.
Harcerze słupeccy w liczbie ok. 30 na czele z Antonim Dobersztynem, Ulatowskim, Wlazło i Chiszpolskim wzięli udział w połowie lipca 1946 w 10 – dniowym obozie w Olszowym (dziś elektrownia Pątnów), harcerki w obozie hufca żeńskiego w obiekcie stałym w Kopydłowku gmina Wilczyn.

27.12.1946r. nastąpiła ekshumacja zwłok Ryszarda Bogdana Andrzejewskiego3 harcerza orlego, który urodził się 13 listopada 1920 roku. Został przez Niemców rozstrzelany w Strzałkowie 13 września 1939 roku. Prochy Ryszarda Andrzejewskiego HO zostały przewiezione po wojnie ze Strzałkowa  do Poznaniu na cmentarz przy ul. Bluszczowej.

Akcja letnia 1947r. harcerze słupeccy wzięli udział w obozie zorganizowanym w miesiącu lipcu przez Komendę Hufca Harcerzy w Koninie w Tokarach koło Ślesina. Harcerki słupeckie uczestniczyły w obozie Komendy Hufca Żeńskiego zorganizowanym w Karpaczu. Komendantka obozu – hufcowa Helena Białkówna, oboźna Jadwiga Karpińska. Druhowie: Zygmunt Wiatrowski z Zagórowa, drużynowy II Drużyny Harcerskiej w Słupcy oraz Kazimierz Gościmski z Cienina Kościelnego wzięli udział w kursie drużynowych na zgrupowaniu Komendy Chorągwi w Sierakowie nad Wartą (ośrodek PW).

Jesienią 1947r.  zostały zorganizowane jako próbne: I Drużyna Harcerzy im. Bartosza Głowackiego w Cieninie Kościelnym z drużynowym Kazimierzem Gościmskim i I Drużyna Harcerek im. Królowej Jadwigi z drużynową Urszulą Baranowską.

Jesienią 1947r.  przy II Drużynie Harcerzy im. Jana III Sobieskiego powstała orkiestra dęta harcerska pod batutą: Lecha Włodarczyka z Pyzdr. Orkiestra uczestniczyła między innymi w uroczystościach rozwinięcia sztandarów harcerskich w Słupcy w dn. 6.06.1948r. oraz Zlocie Harcerskim, na stadionie w Koninie w czerwcu 1949 roku.

 

W 1948r. w Zagórowie prowadziła działalność Drużyna Pożarnicza. Druzynowy: Jan Jasiński, przyboczny Michał Andrzejak, opiekun Kazimierz Ziemski.

 

25 kwietnia 1948r. Lustracja drużyn harcerskich w Cieninie Kościelnym, przyjęcie ich do ZHP oraz złożenie przyrzeczenia harcerskiego na ręce Komendanta Hufca Harcerzy phm. Antoniego Studzińskiego.
Udział słupeckich oraz cienińskich harcerzy w obozie harcerskim w Czerwieńsku koło Zielonej Góry. Komendantem zgrupowania (dla około 300 harcerzy) był Harcerz Rzeczypospolitej Czesław Lis.

5 i 6 czerwiec 1948r. Uroczystości harcerskie związane z wręczeniem sztandaru I Drużynie Harcerek im. Emilii Plater i I Drużynie Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki. W uroczystości między innymi wzięli udział inspektor Wacław Dybczak z Konina oraz hufcowa i hufcowy hufca żeńskiego i męskiego w Koninie Helena Białkówna i phm. Antoni Studziński.

Akcja letnia 1949r. Zgrupowanie dla około 300 harcerzy w Jordanowie na Podkarpaciu Komendantem był Józef Skórzewski. Wśród kilku drużyn najliczniejsza była drużyna z Zagórowa z jej drużynowym Stanisławem Migdałem, oraz z Cienina Kościelnego z drużynowym Kazimierzem Gościmskim. Uczestniczyli również i harcerze słupeccy.

W czerwcu 1949r. drużyny słupeckie wzięły udział w Zlocie Jednodniowym Harcerstwa (chłopcy i dziewczęta) na stadionie w Koninie. Był to ostatni Zlot konińskich harcerzy ZHP.

Jesienią 1949r. odbyła sie narada rejonowa kadry w auli Gimnazjum w Koninie z udziałem ówczesnego Komendanta Chorągwi phm. Czesława Karcza, wizytatora Kuratorium i przedstawiciela GK ZHP prawnika Waldemara Rolbieckiego, ukazano nowy program i nowe struktury do ZHP.

W r.1950 odbył się ostatni obóz harcerski, wspólny dla harcerek i harcerzy w Grzybowie koło Kołobrzegu. Komendantem obozu był Jozef Skórzewski, ówczesny komendant hufca.

1949-1950 Likwidacja ZHP. Krzyże harcerze nosili pod klapami lub na paskach Według Dh. Werblińskiego ze Słupcy (wypowiedź udzielona hm. K. Gościmskiemu), wówczas to po raz drugi powstała przy miejscowym gimnazjum organizacja podziemna zwana Polską Partią Wolności.

 

Opracował : hm. Władysław Szymański

Słupca, dnia 30 maja 2015 roku.

[1] (wg pwd. Justyny Hyżej Supełek Konin „Teraźniejszość żywi się przeszłością cz. II – sylwetki komendantów Hufca ZHP Konin).
[2] (wg hm. Teresy Walczak „Historia Hufca ZHP Konin cz. III w Supełku).
[3] Czytaj: Biogramy harcerskie na www.hksslupca.pl.